coğrafi işaretler ve geleneksel ürün adı nedir?

“Coğrafi İşaret”, temel olarak bir yöresel ürün adını ifade eder. Bu anlamda “Coğrafi İşaret”, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökeninin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülkeyle özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işarettir.

“Coğrafi İşaret”ler “Menşe Adı” ve “Mahreç İşareti” olarak ikiye ayrılır. “Menşe Adı” veya “Mahreç İşareti” kapsamına girmeyen ürünler ise “Geleneksel Ürün Adı” olarak tanımlanır.

Coğrafi İşaretli Ürünler

METRO TÜRKİYE, COĞRAFİ İŞARETlerin NERESİNDE?

Metro Coğrafi İşaretli Ürünler Projemiz ile özgün doğa koşullarında yetiştirilen coğrafi işaretli ürünleri korumayı, ulusal ve global çapta tanıtmayı, yerel üretici ve dolayısıyla da ülke ekonomisi için katma değer oluşturmayı amaçlıyoruz.  

Coğrafi işaret potansiyeli olan ürünlerin Türkiye’de, Türkiye’deki Coğrafi İşaret Tescilli Ürünlerin de Avrupa Birliği’nde tescil edilmesinden ihracatına kadarki olan bütün süreçleri gerçekleştiriyoruz.  

Avrupa Birliği’nde (AB) 77,1 milyar Euro, dünya genelindeyse 200 milyar doların üzerinde bir katma değer oluşturan coğrafi işaretli ürünlerden Türk üreticisinin ve ekonomisinin gerekli payı alması için çalışıyoruz.

Metro Türkiye olarak, aralarında yurt dışına ihraç ettiğimiz ürünlerin de bulunduğu coğrafi işaretli ürünler projemizle hem yerel tohumun korunmasına hem de yerel üreticinin kalkınmasına destek oluyoruz. Türkiye ekolojik yapısıyla yerel ve coğrafi işaretli ürünler konusunda büyük bir potansiyele sahip. Tüm Avrupa’da toplam 3 bin 500 coğrafi işaretli ürün bulunurken sadece Türkiye’de 3 bin potansiyel ürün bulunması büyük bir zenginlik. Biz de bu potansiyeli yerli ekonomiye kazandırmak için var gücümüzle çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

coğrafi işaretlerin önemi

“Coğrafi İşaret” ve “Geleneksel Ürün Adı” tescili tek bir üreticinin hakkını değil, tescil belgesindeki şartlara uygun üretim yapan ve pazarlayanların tümünün haklarını korur. Çünkü tescil, yöresel, bölgesel ve ülkesel genelliğe sahip olup sağladığı haklar belli kişi veya kişilere bağlanamaz. Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı tescile konu olan ürünün üretimi, kaynağı gibi birtakım genel niteliklere bağlı özelliklerden ötürü belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasını sağlamaktadır. Örneğin incir için “Aydın İnciri”, kayısı için “Malatya Kayısısı”, baklava için “Antep Baklavası” ibaresi belirli bir kalitenin işareti olarak ortaya çıkmaktadır.

Tüketiciler söz konusu yöre adıyla satılan ürünleri o yöre adına duydukları güven nedeniyle, diğer yerlerde üretilenlere tercih edebilirler. Bu nedenle bir ürün için belirli bir kalite ve aitlik işareti haline gelmiş yer adlarının “Coğrafi İşaret” veya “Geleneksel Ürün Adı” olarak koruma altına alınmasında o yöre halkının menfaatlerinin korunması açısından büyük fayda vardır.

Taşköprü Sarımsağı, Aydın İnciri, Finike Portakalı özeldir, çünkü sadece o bölgenin güneşiyle, rüzgarıyla, yağmuruyla yetişir. Metro, “Coğrafi İşaretli” ürünlerle bu ülkenin gerçek lezzetlerine sahip çıkıyor, onları gelecek nesiller için yerinde koruyor. Çünkü biz bu ülkenin değerlerine âşığız.

Coğrafi İşaretli Ürünler

neden coğrafi işaret?

Coğrafi İşaretler ve Geleneksel Ürün Adları, ürüne pazarlama gücü katar. Ürünün gerçek üreticilerini koruyan kolektif bir hak olduğundan kırsal kalkınmaya aracılık eder ve ülke ekonomisine de katkı sağlar. Ayrıca bu korumayla sahte üretimlerin engellenmesi mümkün olduğundan, ürünün gerçek üreticisinin yaşayabileceği olası kayıpları da önlemiş olur.  

“Coğrafi İşaret” ve “Geleneksel Ürün Adı"nı tescil ile korumanın amaç ve faydalarından biri de bu tescil ibarelerinin gerekli özelliklere sahip olmayan sahte ürünler üzerinde kullanılmasının önüne geçilerek tüketicinin yanıltılmasına engel olunmasıdır. Dolayısıyla tescilli ürünün ününden haksızca faydalanılması da engellenmiş olarak tüketicinin korunmasına yardımcı olunmaktadır.  

Ekonomik faydalarının yanı sıra Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adları, kültürün korunması açısından da yüksek öneme sahiptir. Bölgelere özgü üretimleri tescil yoluyla korumayı ve yok olmalarını önlemeyi amaçlar.  

Metro Türkiye olarak, Coğrafi İşaret potansiyeli olan stratejik ürünlerin Türkiye ile Avrupa Birliği’ndeki tescil süreçlerinin gerçekleştirilmesine destek olurken bir yandan da tescil süreci sonrasındaki ürünlerin katma değerinin artırılmasına yönelik bütün süreçlerin takipçisi olmaya devam ediyoruz.

COĞRAFİ İŞARETler İLE İLGİLİ NELER YAPTIK, NELER YAPIYORUZ?

Coğrafi İşaretli Ürünler Hakkında Farkındalık Sağladık

2012’de Metro Coğrafi İşaretli Ürünler Projesini başlatarak “Coğrafi İşaretler”i Türkiye’de ilk kez gündeme taşıdık. Türkiye’de “Coğrafi İşaret Tescilli ve Aday Gıda ve Gıda Dışı Ürünleri” raflarına koyan ilk perakendeci olduk. Potansiyel ürünlerin Coğrafi İşaret tescil süreçlerine destek olduk.  

5. Türk Patent Ödülleri’nde Coğrafi İşaret Tanıtımına En Fazla Katkı Sağlayan Şirket Ödülü’nü aldık. Tedarikçi konferansları, eğitimler ve organize ettiğimiz İstanbul Coğrafi İşaret Zirveleri ile hem tedarikçilerimizi hem de sektörü destekledik.

Üretime Destek Oluyoruz

Üreticilerin üretim yerinde ticari gelir elde etmesini sağlayarak kırsal kalkınmaya destek oluyoruz. “Coğrafi İşaret” tescili almış veya tescil potansiyeline sahip ürünleri üreten üreticilerin kooperatifleşmesine destek olarak “Coğrafi İşaret” tescil süreçlerine, yönetişimin sağlanmasına ve ticari gelişmenin artmasına katkıda bulunuyoruz.

Coğrafi İşaretli Ürünlere Sahip Çıkıyoruz

Yerel paydaşlar, üretici birlikleri ve kooperatiflerle birlikte Taşköprü Sarımsağı, Finike Portakalı, Kırklareli Kıvırcık Kuzu Eti, Bursa Siyah İnciri, Kapıdağ Mor Soğanı gibi potansiyel ürünlerin tescillenmesine ve ticarileştirilmesine öncülük ettik. Taşköprü Sarımsağı’nı püre, siyah sarımsak ve tek diş mürdük haline getirerek katma değer oluşturduk. Ayrıca Coğrafi İşaret tescilli ve aday ürünleri Metro’nun bulunduğu 10 ülkeye ihraç ettik, ediyoruz.

6769 Sınai Mülkiyet Kanunu doğrultusunda oluşturduğumuz Metro Coğrafi İşaretler Yönetmeliği’ni hayata geçirerek kategoriler, kalite güvence ve mağazalarla birlikte ilgili yönetmeliğin tüm Türkiye’de uygulanmasını sağladık.
Türkiye’de Coğrafi İşaret potansiyeli olan gıda ve gıda dışı ürünlerin hem Türkiye’de hem de Avrupa Birliği’nde tescillenmesine yönelik paydaş konsorsiyumların kurulması, tescil süreciyle ilgili know-how desteğinin sağlanması, ticari motivasyonun geliştirilmesi çalışmalarına öncülük ediyoruz.

İstanbul’un Değerlerini Koruyoruz

İstanbul Potansiyel Coğrafi İşaretli Ürünler Projesi ile İstanbul’a ait coğrafi işaret potansiyeli olan tüm ürünlerin İstanbul paydaş kuruluşlarıyla belirlenerek tescil süreçlerinin ilk kez hem Türkiye’de hem de Avrupa Birliği’nde gerçekleştirilmesine ve bu ürünlerin raflara getirilmesine liderlik ediyoruz. İstanbul Coğrafi İşaretler Konsorsiyumu’nu kurarak Boğaz Lüferi gibi İstanbul’a ait, potansiyeli olan birçok Coğrafi İşaretli ürünün tescillendirilmesine ve ticari katma değerinin artırılması çalışmalarına öncülük ediyoruz.

Dersimiz: Coğrafi İşaret

Gelecek nesiller de öğrensin diye Milli Eğitim Bakanlığı ile yaptığımız işbirliği sonucunda Coğrafi İşaretlerin, Mesleki ve Teknik Okullar müfredatına alınmasına katkı sağladık. Türk mutfağının değerlerine sahip çıktık.

11. Kalkınma Planı’nda Metro Türkiye olarak Coğrafi İşaretli Ürünlerin müfredata alınması önerimiz kabul edildi ve hayata geçirildi. MEB Mesleki ve Teknik Okullar Genel Müdürlüğü ile Metro Türkiye tarafından imzalanan protokolle Coğrafi İşaret, Mesleki ve Teknik Okullarda Gıda Teknolojisiyle Yiyecek-İçecek Hizmetleri alanında eğitim gören yaklaşık 65 bin öğrencinin müfredatına girdi.

Coğrafi İşaretler ile ilgili bilimsel çalışmaların desteklenmesine katkıda bulunuyor, düzenlenen ulusal ve uluslararası toplantılarda konuşmacı olarak yer alıyoruz.

Metro Türkiye olarak “Coğrafi İşaret” tescilli ve aday ürünlere sadece mağazalarımızda yer vermekle kalmıyor, Türk mutfağına değer katan yerel ürünlerin korunması, geliştirilmesi, bilinirliğinin artması ve gelecek nesillerin de Türk mutfağının zenginliklerini tadabilmesi için yerel ve Coğrafi İşaretli Ürünleri destekliyoruz. Türk mutfağına ve lezzetlerine sahip çıkmaya devam ediyoruz.

METRO COĞRAFİ İŞARET LOGOLARI

TÜRKİYE COĞRAFİ İŞARET amblemleri

Menşe Adı

Bir ürünün tümü veya esas nitelikleri belirli bir coğrafi alana ait doğal ve beşeri unsurlardan kaynaklanıyorsa bu durumdaki coğrafi işaretlere “Menşe Adı” denir. Bunun için ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümünün belirlenen coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu çerçevede “Menşe Adı” olarak tescil edilen coğrafi işaretlerin kaynaklandıkları yöreyle bağları çok kuvvetlidir.

Mahreç İşareti

Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibarıyla belirli bir coğrafi alanla özdeşleşmiş olan; üretim, işleme ya da diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş coğrafi alan içinde gerçekleşmesi gereken ürünlerin konu olduğu coğrafi işaretlere “Mahreç İşareti” denir. Hammaddesi veya üretim, işleme aşamalarından bir tanesi yörede gerçekleşen bir ürün “Mahreç İşareti” olarak tescillendiğinde diğer üretim ve işleme aşamaları kaynaklandığı yöre dışında da gerçekleştirilebilir.

Geleneksel Ürün Adı

“Menşe Adı” veya “Mahreç İşareti” kapsamına girmeyen ilgili piyasada bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlaması halinde “Geleneksel Ürün Adı” olarak tanımlanır:  

a) Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.

b) Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.   (6769 Sayılı SMK – Madde 34).   
Geleneksel ürün adlarında sınırları belli bir coğrafi alan belirlenmez.