sürdürülebilir beslenme modelleri

Vegan Beslenme Trendleri

Falafel, kabaklı spagetti veya daha doğrusu kızarmış patates, Guinness Rekorlar Kitabı'na göre dünyanın ilk vejetaryen restoranı Hiltl, 1988'de Zürih'te açıldığında, trend büyük bir şaşkınlıkla karşılandı. Sonuçta, et bir lüks simgesiydi. Ardından son birkaç on yılda patlama geldi: 2007'de Avrupa'da yalnızca yaklaşık 500 tamamen vejetaryen ve 85 tamamen vegan restoran varken, şimdi yaklaşık 4.000 vejetaryen ve 2.500 vegan restoran var.
Dünyanın ilk bitki bazlı yemek salonu Plant City, 2019'da ABD'de açıldı. Almanya'daki Yedi Kuğu ve Fransa'daki ONA, Michelin yıldızı alan ilk vegan restoranlardı ve New York'taki Eleven Madison Park gibi ünlü restoranlar tamamen vegan menüler ekledi...

Farkındalık ve sürdürülebilirlik kavramları birçok alanda diğerlerinden öne çıkıyor. Beslenmede farkındalık, sürdürülebilir bir gelecek için oldukça önemli. İklim değişikliklerinin felaketlere sebep olduğu, biyolojik çeşitliliğin gün geçtikçe azaldığı günümüz dünyasında, beslenme için de alternatif arayışları söz konusu. Sürdürülebilir protein kaynakları arayan kişiler, vegan beslenmenin iyi bir seçenek olduğu görüşünde. Bu doğrultuda vegan beslenme, her geçen gün daha çok kişi tarafından benimseniyor. Bitki bazlı beslenme birçok bileşenden oluşuyor.

Vegan Beslenme Nedir?

Veganlık, artık pek çok kişinin aşina olduğu bir kavram. Özellikle son 10 yıl içinde, ülkemiz dahil çok sayıda ülkede vegan beslenme trend oldu. Bu popüler bitki bazlı beslenme biçimi, dünyanın geleceği için oldukça önemli görünüyor.

Dünya nüfusunun 2050 senesinde 10 milyar kişiyi bulacağı öngörülüyor. Bu kalabalık nüfusun neden olacağı çevresel sorunların olası boyutları ise birçok tartışmaya konu oluyor. Küresel ısınma, iklim değişikliği, doğal kaynakların bilinçsiz tüketimi ve daha pek çok problem, gelecek için kaygıya neden olan konulara arasında. Bir yandan da hayvansal gıdaların azaltılması, sürdürülebilir tarım ürünlerinin yaygınlaşması ve yerel üreticilerin tercih edilmesi gibi farklı seçenekler, gelecek için umut vaat ediyor.

Vegan beslenme, tüm bu olumlu unsurların tek bir zeminde buluşmasına imkan veriyor. Veganlık, beslenmede farkındalığı merkeze koyarken, bir yandan da sürdürülebilir beslenmeye destek veriyor. Dolayısıyla hızlı biçimde kendine pek çok destekçi buluyor. Hayvansal ürün tüketmeyen veganlar, hayvansal besinlerden alabilecekleri faydaları alternatif protein kaynakları ile alıyor. Unutmadan, veganlığın sadece beslenmeden ibaret olmadığını belirtelim. Veganlar, beslenmelerinin yanı sıra ciltleri ya da kıyafetleri için seçim yaparken de hayvansal ürünlerin kullanıldığı ürünlerden sakınıyor. Vegan yaşam tarzı, araştırma ve özen gerektiriyor.

Vegan Beslenme İpuçları

Vejetaryenlikten doğan veganizm, hayvansal besinleri günlük diyetten çıkarıyor. Hayvansal besinlerin yerini ise bitkisel protein kaynakları alıyor ve bu diyette bitki bazlı beslenme esas oluyor. Ülkemizdeki beslenme biçiminde hayvansal gıdalar ön plana çıksa da Türkiye, aslında vegan beslenme için iyi bir öneme sahip.

Vegan beslenmede baklagiller, meyveler, sebzeler ve otlar başrolde yer alıyor. Bunların yanı sıra baharat ve kuruyemişler de vegan beslenmenin olmazsa olmazları. Ürün çeşitliliğinin çok olması önemli unsurlardan. Türkiye’de coğrafi konumu ve iklim çeşitliliği sayesinde ürün çeşitleriyle vegan beslenmeyi oldukça kolaylaştırıyor. Vegan beslenme, hayvansal gıda yememekten ibaret değil. Burada önemli olan bitki bazlı bütünsel beslenme. Çünkü esas olan yemedikleriniz değil, yediğiniz sağlıklı besinler.

Vegan Sağlıklı Beslenme Trendleri

İngiliz Tabipler Birliği tarafından 2018 yılında yapılan araştırma sonuçlarına göre, vegan beslenmeyi tercih eden kişilerin yaşam kalitesi artıyor. Bitkisel bazlı beslenen kişilerde, kolesterol düzeyindeki iyileşme, kilo kontrolü kolaylığı ve daha pek çok kan değerinin olumlu anlamda değişiklik gösterdiği gözlemleniyor. Vegan beslenmenin sağladığı bu olumlu etkiler, bu beslenme trendini seçenlerin sayısının artmasına katkıda bulunuyor.

Dünyanın globalleşmesi, farklı gıdalara ulaşabilmeyi de kolaylaştırıyor. Farklı yiyecek alternatifleri, vegan beslenme için avantaj sağlıyor. Şu anda popüler olan ve yakın zamanda da adını daha sık duyacağımız pek çok sağlıklı gıda var.

• Sağlıklı Bitkisel Protein Kaynakları
İnsan vücudu, fonksiyonlarını eksiksiz yerine getirebilmek için 20 aminoasite ihtiyaç duyuyor. 11 amino asit vücut tarafından üretilebilir iken, 9 amino asit ise üretilemiyor. Dolayısıyla proteini besinlerden almak gerekiyor. Genel kanının aksine birçok sebze ve tahılda da protein bulunuyor. Örneğin kinoa tam bir süper besin ve protein kaynağı. Fasulye, bezelye, brokoli, tahıl ve tohumlar protein açısından zengin olmalarıyla ön plana çıkıyor.

• Enerji İçin Karbonhidrat
Vücudumuz için karbonhidrat iyi bir enerji sağlayıcı. Dolayısıyla glisemik indeksi düşük tahıllar, enerji için vazgeçilmezler arasında yer alıyor. Doğal yollarla yetiştirilen ilaçsız tahıllar, vücuda birçok fayda sağlıyor. Amarat, arpa, karabuğday, akdarı, yulaf ve kinoa en iyi tahıl kaynakları arasında bulunuyor. Bu tahıllarla yapılan un çeşitlerini ekmek, çörek, pankek ve daha birçok yiyeceği hazırlarken kullanabilirsiniz.

• Yağlı Tohumlar
Yağlı tohumların faydaları, vegan beslenme için oldukça gerekli. Badem, kaju, Antep fıstığı, ay çekirdeği, kabak çekirdeği, çam fıstığı, Brezilya cevizi, yer fıstığı ve fındık sağlıklı yağlı tohumlar arasında öne çıkıyor. Bu tohumlar, kötü kolesterolün düşmesine, enerjinin artmasına, vücudun enfeksiyondan korunmasına ve daha pek çok olumlu etkinin gerçekleşmesine imkan veriyor.

• Bitkisel Tozlar
Smoothie ve benzer fonksiyonel içecekler için artık birçok bitkisel toz alternatifi bulunuyor. Moringa bitkisi, birçok kişi tarafından mucizevi ağaç olarak isimlendiriliyor. Protein, kalsiyum ve demir açısından oldukça zengin olan bu bitkiyi toz halinde bulmak mümkün. Ham kakao, acai tozu, spirulina tozu, matcha tozu, kenevir tohumu tozu, bezelye proteini tozu ve karnıyarık otu gibi seçenekler, bitkisel proteinler açısından zengin birer depo.

• Filizlenmiş ve Fermente Edilmiş Bitkiler
Mikro herkül olarak da isimlendirilen filizlendirilmiş tohumlar, besin değerleriyle şaşırtıyor. Maş fasulyesi, brokoli tohumu, mercimek ve nohut, filizlendirmek için tercih edilen tohumların başında geliyor. Bu sayede bakliyatların besin değerlerinden maksimum oranda fayda sağlanıyor. Fermente gıdalar da bağırsak sağlığı açısından oldukça tercih ediliyor.

Tüm bu sağlıklı gıdaların yanı sıra veganlar için gerekli olan takviyeler de bulunuyor. Dengeli beslenme ve takviye destekleriyle sağlıklı bir beden, dinç bir zihin ve enerjik bir ruh mümkün! Vegan beslenme trendleriyle günlük beslenme programınızı çeşitlendirebilirsiniz. Olabildiğince farklı lezzeti beslenmenize dahil etmek hem yediklerinizden keyif almanıza hem de yeterli beslenmenize imkan verecektir.


Kaynaklar:
https://www.mpulse.de/de/gastronomie/gastro-trends-was-war-was-kommt
Tunçay Son, G. Y. ve Bulut, M. (2016). Yaşam Tarzı olarak Vegan ve Vejetaryenlik. International Journal of Human Sciences, 13(1), ss. 830-843.
https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/3614
VEGAN KİMLİĞİN OLUŞUMU: VEGAN OLMAK VE VEGAN KALMAK Zeynep Serap TEKTEN AKSÜRMELİ & Hayati BEŞİRLİ Akademik Hassasiyetler The Academic Elegance Yıl/Year: 2019 Sayı/Issue: 12 Cilt/Volume: 6
https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademik-hassasiyetler/issue/51005/586790
11. Gıda Mühendisliği Öğrenci Kongresi VEGAN BESLENME Buse Nur TAŞCI Halime ALP Selçuk Üniversitesi Karapınar Aydoğanlar Meslek Yüksekokulu Gıda İşleme Bölümü Karapınar/KONYA
https://gidamuhendisligiogrencikongresi.com/wp-content/uploads/2021/04/11.GMOK-KONGRE-KITABI.pdf