Atıkla Mücadele

Genel Bilgiler

Her gün mutfağınızda ve işyerinizde pek çok atık oluşuyor. Gıda atıkları, plastik, kağıt, metal, cam atıkları, elektronik atıklar, tehlikeli atıklar... Bu atıkların yönetimi günün sonunda en önemli sorun olarak karşınıza çıkıyor olabilir.

Atıkla mücadele yalnızca sizin değil dünyanın da en büyük sorunlarından biri. Çünkü atık, çevresel bir sorun olmakla kalmayıp ekonomik bir kayıp da oluşturuyor. Evlerimizde ve işyerlerimizde kullanıp çöpe attığımız pek çok ürünle sınırlı kaynak, hammadde, enerji ve suyu da çöpe atıyoruz.
Büyük pazar payına sahip yeme-içme sektörü, enerji, su, müşterilerin ve çalışanların sağlığı, tedarik malzemeleri, lojistik ve üretilen atıklarla etki alanı çok geniş olan endüstrilerden biri. Fazla çeşit ve miktarda atık üreterek, enerji ve su kullanarak hem sürdürülebilirliği hem de ekonomik değerini etkiliyor. Bu olumsuzlukların yanında geri dönüşüm, yeniden satış, yeniden kullanım ve bağış olasılığı en yüksek olan çeşitli atık ve yan ürünler üreten sektörlerden de biri.

Dolayısıyla yeme-içme sektöründe kaynak kullanımı ve atık yönetimi ne kadar gelişmiş olur ve iyi uygulanırsa kaynak verimliliği, sürdürülebilir üretim ve tüketim, geri dönüşüm desteklenmiş oluyor. Ürünleri sürdürülebilir kaynaklardan temin etmek ve üreticiden almak, mevsiminde yetişen ürünleri kullanmak, su tasarrufu sağlamak, daha düşük enerji tüketen ekipmanları kullanmak, geri dönüşümlü malzeme kullanmak, organik atıklardan kompost yapmak, çevreye duyarlı kimyasalları tercih etmek gibi faaliyetlerle restoranlar atıkla mücadele politikalarını tanımlayıp hayata geçirebilirler.

Atıkla Mücadele Yöntemi: Sıfır Atık

Atık Yönetimi, tıbbi, evsel ve tehlikeli veya tehlikesiz atıkların kaynağında azaltılması, özelliğine göre ayrılması, toplanması, geçici depolanması, ara depolanması, geri kazanılması, taşınması, bertarafı ve bertaraf işlemleri sonrası kontrolü ve benzeri işlemleri içeren bir yönetim biçimidir. Atık yönetimi, oluşan atıkların değerlendirilmesine dair çözümler sunar.

Sıfır atık ise atık yönetiminden farklı olarak israfın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık miktarını azaltmayı, oluşan atığın geri kazanılmasını amaçlayan bir “atık önleme” felsefesi olarak karşımıza çıkıyor. Sıfır atık yaklaşımıyla beraber oluşan atıklar sadece “çöp” olmaktan çıkıp geri dönüşümü ve kazanımı yapılarak yaşam döngüsüne tekrar giriyor.

Atık Yönetimi Hiyerarşisi

Artan nüfus, sanayileşme ve tüketim miktarıyla birlikte çevre üzerinde büyük baskı oluşturan atık sorununun çözümü atık yönetiminin en iyi şekilde yapılmasına bağlıdır. Bu amaçla hazırlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği içerisinde, altı başlığı bulunan atık yönetimi hiyerarşisi bulunur.

Önleme

En öncelikli seçenek olan önlemede amaç, atık miktarının azaltılmasıdır. Atık oluşumu önlenerek doğal kaynakların gereksiz tüketimi en aza indirilir.

• Doğal kaynakları olabildiğince az kullanmak.
• Yenilenebilir enerji kaynakları kullanmak.
• Ürünlerin yeniden kullanımını sağlamak ve kullanım sürelerini uzatmak.

Azaltma
Atık oluşumunun önlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda tercih edilmelidir. Amaç, üretim sonucu ortaya çıkan atık miktarının kaynağında azaltılması ve gereksiz tüketiminin önüne geçilmesidir.

• Atık üreten endüstrilerde daha temiz teknolojiler geliştirilerek atığın kalitesini artırmak ve zararlarını azaltmak.
• Temiz teknolojileri kullanarak üretilen atık miktarını minimize etmek.
• Endüstrilerin ambalaj kullanımını en aza indirmek.

Yeniden Kullanma
Amaç, üretilen atıkların mümkün olduğunca tekrar kullanılmasıdır. Atıklar, ürünlerin tasarlandığı şekilde aynı veya farklı amaçlarla kullanılabilir.

• Cam şişeleri, karton kutuları, plastik şişe ve bidonları temizleyerek aynı amaçla tekrar kullanmak.
• Ürünlerin cam, metal, plastik kaplarını farklı amaçla (saksı, kalemlik vs.) tekrar kullanmak.

Geri Dönüşüm
Tekrar kullanımı artık mümkün olmayıp geri dönüşümü mümkün olan atıklar için uygulanır. Atıklar kaynağında ayrı toplanarak başka süreçler için tekrar hammadde haline getirilir. Hem kaynak ve enerji verimliliği hem de döngüsel ekonomi sağlanmış olur. Geri dönüştürülen ürünler sayesinde atık depolama sahalarına ve yakma tesislerine olan ihtiyaç azalır, sera gazı ve atık su oluşumu azaltılır.

• Evlerde ve restoranlarda üretilen yemek, bahçe atıkları ve diğer organik atıklardan kompost üretmek.
• Cam, plastik, pil, metal, kâğıt, organik, elektronik atıkları kaynağında ayrı toplamak ve biriktirerek geri dönüşüm tesislerine vermek.

Enerji Geri Kazanımı
Geri dönüştürülmesi mümkün olmayan atıklardan anaerobik (oksijensiz) çürütme, yakma, piroliz, gazlaştırma ve düzenli depolama sahası yöntemleriyle gaz elde edilmesidir. Elde edilen gaz yakıt olarak kullanılabilir ya da çeşitli işlemler sonucunda elektrik ve ısı elde edilebilir.

Bertaraf
Bu adıma kadar listelenen adımlar uygulanamadığında son seçenek bertaraftır. İkincil amacı enerji geri kazanım olsa da geri kazanım olarak kabul edilmeyen işlemlerden herhangi birini ifade eder. Bertaraf yöntemlerinden bazıları, düzenli depolama, yakma, yüzey doldurmadır.


Kaynaklar:
https://www.escarus.com/cop-degil-atik-atik-yonetimi
https://tr.wikipedia.org/wiki/At%C4%B1k_y%C3%B6netimi#:~:text=At%C4%B1k%20Y%C3%B6netimi%20At%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%20kayna%C4%9F%C4%B1nda%20azalt%C4%B1lmas%C4%B1,i%C5%9Flemleri%20i%C3%A7eren%20bir%20y%C3%B6netim%20bi%C3%A7imidir.
Green Cities andWaste Management:
The Restaurant Industry, Minoo Tehrani 1,*, Lawrence Fulton 2,* and Bryan Schmutz
https://blog.adisyo.com/sifir-atik-projesi%CC%87-ve-ye%C5%9Fi%CC%87l-restoranlar-de45405e75a1